Detoks, son 20 yıldır hayatımızın içerisine giren ve oldukça popüler olmayı başaran bir beslenme trendi. Peki, vücudumuzu temizlediği söylenilen ve sık sık karşımıza çıkan bu detoks nedir? Detoks yapılırken nelere dikkat edilmelidir? Detoks yapmanız gerektiğini nasıl anlarsınız? Tüm bu soruların cevabını detoks rehberimizde sizinle paylaşıyoruz!
Detoks Nedir?
Detoks, genel olarak zayıflamak için kullanılan bir beslenme düzeni gibi algılansa da asıl durum bu değildir. Detoks programlarının temel amacı, doğal yollarla vücudunuzda biriken ya da dışarıdan aldığınız zararlı besinlerle vücutta biriken toksik maddeleri vücuttan atmaktır.
En basit şekilde, bir detoks amaçlı beslenme düzeni içerisinde sadece belirli bir süre boyunca antioksidan içeren besinler vücuda verilir. Bu süre boyunca da katkısız, herhangi bir işlem görmemiş yiyecekler tüketilerek beslenme programı desteklenir. Bu sayede hem metabolizmanız hızlanır hem de kendinizi çok daha dinç ve sağlıklı hissedersiniz.
Şehir hayatının getirdiği fiziksel ve zihinsel yorgunluk, stres ve fast food kültürü bedenlerimizi hızlı bir şekilde toksinlerle doldurur. Detoks programlarının popüler hale gelmesi ise bu programları uygulayan kişilerin sayısını günümüzde hızla artırıyor. Detoks diyetlerinin farklı varyasyonları olsa da genel olarak kısa süreli yapılan ve amacı toksinleri vücuttan atmak olan diyet olarak tanımlayabiliriz.
Neden Detoks Yapılır?
Detoks programları, sebze ve su ağırlıklı düşük kalorili programlardır. Genellikle bu nedenden dolayı zayıflamak için detoks yapıldığını görebilirsiniz. Bu şekilde kişiler çok daha hızlı zayıflayacağını düşünür. Ancak detoks zayıflatır mı? Bu sorunun cevabı çok yanlış bilinse de detoks bir zayıflama diyeti değildir.
Kısa süreli yapılan detoks programları vücudun asidik yapısını azaltmayı amaçlar. Bu süre içerisinde de doğal olarak vücudunuzdan ödem ve su atımı gerçekleşir. Tartıya baktığınızda kendinizi birkaç kilo zayıflamış gibi görebilirsiniz ancak ödem ve sıvı atımı olmuştur. Yağ olarak herhangi bir azalma yaşamayacağınız için aynaya baktığınızda aslında vücudunuzun aynı olduğunu görebilirsiniz.
Detoks bittikten sonra kendi beslenme düzeninize döndüğünüzde ise bu kiloların geri döndüğünü görebilirsiniz. Çünkü detoks aslında sadece vücudunuzdaki toksinleri temizlemek için kısa süreli yapılan bir programdır. Peki, verdiğiniz kiloları geri alıyorsanız detoksun amacı nedir?
Detoksun amacını ve yarattığı etkileri şu şekilde sıralayabiliriz;
– Az kalori alarak sindirim sistemini daha az yormak
– Karaciğeri dinlendirmek
– İdrar, terleme ve dışkı yollarıyla vücutta bulunan toksinleri dışarıya atmak
– Vücuttaki dolaşımı artırmak
– Sağlıklı besinlere yönelmek
– Vücuttaki sindirim sorunlarını, enflamasyonu ve şişkinlik gibi problemleri azaltmak
Bunlara ek olarak ise stresli durumlarda, mevsim geçişlerinde ya da baş ağrısı, kabızlık, şişkinlik gibi sindirim sistemi ile ilgili sıkıntıların olduğu dönemlerde, detoks programları sıklıkla uygulanır. Bu dönemlerde vücudun ve organların dinlenmesi, bu problemlerin azalmasına ya da tamamen bitmesini sağlayabilir.
Detoks Programı Nasıl Uygulanır?
Detoks programının amacı vücudunuzu ve organlarınızı dinlendirmektir. Bu nedenle detoks diyetlerinde şeker, et, yağlı besinler, işlenmiş hazır ürünler, kafein ve benzeri gıdalar bulunmaz. Klasik detoks diyetlerinde sadece sebze ve meyveler kullanılsa da günümüzde yapılan beslenme düzenlerinde yoğurt, kefir, yağsız balık türleri, badem, ceviz ve benzeri birçok besin ilave edilmiştir.
Genellikle detoksun uygulama şekli ise;
– 3 günü geçmeyecek uzunlukta tutulur.
– Aralıklı oruç (Intermittent Fasting) tutularak beslenme düzeni oluşturulur.
– Taze meyveler, su ve yeşil çay içilir.
– Sebze suları ve smoothie’ler yapılabilir.
– Limon suyu tüketilebilir.
– Vitamin takviyeleri ve bitki çayları tüketilebilir.
– Alerjenik gıdalardan ve ağır metal içeren besinlerden uzak durulur.
– Düzenli egzersiz ve yoga yapmaya devam edilir.
– Alkol, kahve, sigara gibi kötü alışkanlıklardan uzak durulur.
– Şeker içeren herhangi bir hazır gıda vücuda alınmaz, rafine şeker tüketilmez.
Bilimsel araştırmalar, 3 günü geçmeyecek şekilde detoks diyeti uygulayanların kendilerini daha iyi hissettiğini ve daha enerjik olduklarını söylemektedir. Bunun temel sebebi ise vücut için yorucu ve zararlı olan besinlerin kısıtlanarak tüketilmemesi olarak bilinir. Son olarak ise vücuda detoks süresi boyunca alınan sebze ve meyvelerin, vücutta eksik olabilecek vitamin, mineral gibi önemli bileşiklerin eksikliğini giderdiği söylenmektedir.
Detoks Programı Tek Başına Uygulanabilir mi?
Detoks programını tek başınıza uygulamanız önerilmemektedir. Çeşitli sorunlarla karşılaşabileceğiniz için bir uzmandan yardım alarak detoks programlarını uygulamanız önerilmektedir. Ayrıca detoks yapmak uzun aralıklarla açlık ve tokluk dönemini ayarlamanızı gerektirdiğinden ağız kokusu gibi problemlere de neden olabilir. Belirli vitamin ve mineraller vücudunuzdan çok hızlı azalacağı için aynı zamanda çeşitli sağlık sorunlarıyla da karşı karşıya kalabilirsiniz.
Detoks yaparken mümkün olduğunca bir doktordan ya da uzmandan destek almanız, sağlıklı bir şekilde bu süreci yönetebilmeniz için oldukça önemlidir. Detoks yaparken yaşayacağınız su kaybı kramp, kusma, mide bulantısı gibi birçok sorunla karşı karşıya kalmanız olasıdır. Bu nedenle kendi yaptığınız hafif detoks suları haricinde farklı tıbbi destekleri yanınızda bir uzman olmadan kullanmamanız oldukça önemlidir.
Detoks Yaparken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Beslenme uzmanı veya doktordan yardım almadan bir detoks programına başlamanız oldukça tehlikeli olabilir. Gereğinden hızlı ve sert bir detoks programı uygulamak yerine öncelikle vücudunuzu tanıyarak hafif ve sizi çok fazla yormayacak detoks programlarına yönelmelisiniz. Ayrıca detoks programları sizin zayıflamanız için dizayn edilen programlar değildir. Bu nedenle detoks yaparken veririm kilolarımı diyerek sağlıksız yiyecekler yemeniz doğru olmayacaktır.
Detoks yapmadan önce sürekli olarak sağlıksız fast food tarzı ürünlerle beslendiyseniz, detoks süreciniz boyunca beslenme düzeninizde büyük aksaklıklar yaşayabilirsiniz. Bunun nedeni vücudun birden eskiden aldığı besinleri tekrardan vücuda alamamasıdır. Bu nedenle kendinizi çok bitkin ve aç bir ruh halinde bulabilirsiniz.
Üç günü geçen bir detoks programı izlerken, sadece sıvı gıdaların olduğu bir beslenme düzeni oluşturmanız doğru değildir. Uzun süre boyunca katı besinlerden ve protein gibi önemli makro besinlerden uzak kalan vücudunuz size daha büyük sağlık problemleriyle geri dönebilir. Bu nedenle sadece sebze ve meyve sularıyla değil çeşitli proteinleri de beslenme düzeninize yerleştirmeniz gerekir. Sadece sıvı gıdalarla bir detoks yapmak istiyorsanız mümkün olduğunca bu programı kısa tutmalısınız.
Detoks Programı Ne Zaman Yapılmalıdır?
Detoks yapmak oldukça büyük enerji ve odaklanma gerektirir. Bu nedenle yoğun iş temposuna sahip olduğunuz ya da stresli olduğunuz dönemlerinizde yapmanız önerilmez. Stresin yoğun olduğu dönemlerde detoks yapmaya çalıştığınızda, vücudunuzdaki stres toksin seviyelerini daha çok yükselteceği için istediğiniz etkiyi alamazsınız.
Stresten uzak kalabileceğiniz birkaç günlük bir tatil ise detoks yapmak için uygun bir dönemdir diyebiliriz. Kalabalıktan ve gürültüden uzakta, meditasyon yapabildiğiniz ve günü kendinize ayırdığınız zamanlarda hem sizin hem de vücudunuzun dinlenebilmesi için detoks yapabilirsiniz. Detoks döneminde bilgisayar, televizyon ve telefon gibi beyninizi yoran, sürekli yeni girdiler gönderen iletişim araçlarından uzak durmanız da detoksun etkinliğini artıracaktır.
Detoks Yapmanız Gerektiğini Gösteren Belirtiler Nelerdir?
Detoksa ihtiyacınız olduğunu gösteren ilk belirti, tatlı krizlerinizin anormal seviyede artmasıdır. Sürekli canınız tatlı çekmeye başladıysa vücudunuzdaki bazı sistemler doğru çalışmıyor olabilir. Genellikle hazır gıdaların çok tüketildiği dönemlerde olan bu olgu, bağırsaklarınızdaki bakteri florasının kötüye gittiğine bir işarettir ve detoks yapmak size iyi gelebilir.
Detoks yapmanız gerektiğini gösteren belirtiler arasında, herkes tarafından en bilinen belirtisi ise şişkinlik ve benzeri sindirim sistemi sorunlarıdır. Detoks programı uygulamak bu gibi sorunlarınıza çözüm olabilir ve beslenme alışkanlıklarınızı baştan düzenlemenizi sağlar.
Kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız, vücudunuzdaki toksinler olması gerekenden daha üst bir seviyeye çıkmış olabilir. Bu gibi durumlarda kısa bir detoks programı ile vücudunuzdan toksinleri atabilir ve hormon seviyelerinizi düzenleyebilirsiniz.
Odak problemi ya da kaygı gibi sorunlarla karşılaşıyorsanız ve hafızanızın eskisi kadar iyi olduğunu düşünmüyorsanız vücudunuzdaki toksinleri atmak doğru çözüm olabilir. Bilinçli bir detoks programı sayesinde toksinleri vücudunuzdan atabilir ve çok daha net düşünmeye, odaklanmaya başlayabilirsiniz.
Detoks yapmak bunlara ek olarak uyku düzeninizi de tekrardan düzeltmenize olanak sağlayabilir. Genellikle uyku veriminin azalması, uykusuzluk ve benzeri problemler vücuttaki sindirim sisteminin kötüye gittiğine dair işaretlerdir. Detoks yaparak sindirim sisteminizdeki toksinleri atabilir ve uyku düzeninizi eskisi kadar iyi bir hâle getirebilirsiniz.
Detoksu Kimler Yapabilir ya da Kimler Yapamaz?
Bilinçli şekilde detoks yapmak, normal bireylerde herhangi bir sağlık problemine yol açmaz. Ancak hamile ya da emzirme dönemindeki annelerde, gelişme çağındaki çocuklarda, tansiyon hastalarında ve benzeri istisna durumlarda bu geçerli bir durum değildir. Bu nedenle bir beslenme uzmanına ya da doktora danışmadan detoks yapmanız doğru olmayacaktır.
Detoks Süresi Ne Kadar Olmalıdır?
Sıvı detoks programları maksimum üç güne kadar yapılmalıdır. Detoks yapmak vücudunuz için sürekli yararlı olabilecek bir şey değildir. Bu nedenle iki detoks programı arasında mutlaka birkaç hafta vücuda süre verilmelidir. Uzun süreli yapılmaya çalışılan detoks programları vücutta B12, demir, kalsiyum, protein ve benzeri besinlerin eksikliğine sebep olarak daha büyük sağlık problemlerini ortaya çıkarabilir. Balık, yumurta, yoğurt ve benzeri hayvansal proteinlerin eklendiği, hafif detoks programları ise 5 – 7 güne kadar uzatılabilir.
Detoks Suyu Nasıl Yapılır?
Sebze ve meyve sularının sıkılarak smoothie olarak içilmesine detoks suyu denilebilir. Detoks suyu yapılmasının temel amacı ise birlikte tüketilmesi zor olan besinlerin tek seferde tüketilebilecek bir forma getirilmesidir. Detoks sırasında tüketebileceğiniz besinler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için “Detoks Etkisi Gösteren Besinler” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Detoks sırasında sürekli bir şeyler içerek zamanınızı geçirmek zorunda değilsiniz. Detoks programınızda yer alan besinler hoşunuza gidiyorsa direkt olarak yiyebilirsiniz. Bu durum vücutta mekanik sindirilmeye de izin vereceği için çok daha az acıkır ve daha kolay bir detoks süreci geçirebilirsiniz. Yine de su olarak tüketmek isterseniz aşağıdaki malzemeleri bir robottan geçirerek içecek kıvamında tüketebilirsiniz;
– ½ avokado
– 1 salatalık
– 1 bardak yeşil çay
– 1 kişniş
– 1 limon suyu
– Nane
– 3 dal ıspanak
– ½ elma
Detoks Sonrası Beslenme Düzeni Nasıl Olmalıdır?
Detoks yapmak, önceden yediğiniz sağlıksız yiyecekleri telafi etmek anlamına gelmez. Bu nedenle detoks bir diyet değildir, ancak vücudunuzu toksinlerden arındıran bir yöntemdir. Detoks sonrasında sağlıklı bir beslenme düzenine başlamak oldukça akıllıca bir tercih olabilir.Detoks sonrasında sağlıklı beslenme düzenine başlarken, sürekli aynı yiyecekleri yediğiniz bir program değil çeşitli sağlıklı besinlerin programınızda bulunduğu bir beslenme düzenine yönelmelisiniz. Protein, kompleks karbonhidrat, sağlıklı yağ ve vitaminlerin bulunduğu bir diyeti, düzenli egzersizle destekleyerek sağlığınızı ön planda tuttuğunuz bir yaşam stili oluşturabilirsiniz